Motor Koruma Şalteri Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?
Motor Koruma Şalteri Nedir?
Motor koruma şalteri, elektrik motorlarını aşırı akım ve kısa devrelere karşı koruyan bir çeşit elektrik şalt ekipmanıdır. Motor uygulamaları için özel olarak tasarlanmıştır. 3 fazlı yapıdadır.
Elektrikçiler bu şalteri kısaca MKŞ olarak da adlandırır. Bazıları ise MKŞ şalter olarak bilir.
Motor Koruma Şalteri Ne İşe Yarar?
Motor koruma şalteri elektrik motorunu oluşabilecek yüksek akımlara karşı koruma işlevini üstlenir. Bu yüksek akımlar termik ve manyetik akımlar olarak sınıflandırılır. Yüksek akım durumunda çok kısa sürede devreyi kesme görevini üstlenir. Böylece motor korunmuş olur.
Motor Koruma Şalteri Nasıl Çalışır?
Motor koruma şalteri, elektrik motorunun herhangi bir nedenle aşırı akım ya da kısa devreye maruz kalması durumunda çok kısa bir sürede reaksiyon göstererek ana devre akımını kestirme prensibi ile çalışır. Motor ile enerjili devreyi birbirinden izole eder.
Bu ürün motor devreleri için özel olarak tasarlanmıştır ve iki tür koruma yapar: Termik koruma ve manyetik koruma. Bazı yüksek kaliteli MKŞ’ ler termik ve manyetik korumalara ek olarak faz kaybı koruması özelliğine de sahiptir.
Açıklayalım:
Aşırı yük koruması
Termik koruma olarak da bilinir. Aşırı yük, elektriksel olarak hasar görmüş bir devrede aşırı akıma neden olan bir çalışma koşulu olarak tanımlanır. Motor koruma şalterleri, uluslararası ve ulusal standartlara uygun olarak, amper cinsinden bir ayar skalasına sahiptir. Bu özellik cihazın herhangi bir ek hesaplama olmaksızın doğrudan ayarlanmasını sağlar. Uluslararası ve ulusal standartlara uygun olarak, ayar akımı motorun nominal akımıdır. (1,05 x I’de açma yok, 2 saat sonra 1,2 x I’de açma; I = ayar akımı) Aşırı akım, ayarlanan akımı geçtiğinde MKŞ açma yapacaktır.
Kısa devre koruması
Manyetik koruma olarak da bilinir. Kısa devre, iki veya daha fazla iletken parça arasındaki elektrik potansiyelini sıfıra eşit veya sıfıra yakın olmaya zorlayan, bir kısa yol olarak tanımlanır. Kısa devre koruma, motor koruma şalterinin nominal çalışma akımı Ie’nin sabit bir çoklu değerine fabrikada ayarlanır. El ile ayarlanamaz. Kısa devre açmaları, kısa devrelerin her birinde yükü şebekeden ayırır, böylece daha fazla hasarı önler.
Faz kaybı koruması
Faz kaybı koruması, ters zaman gecikmesi ve termal aşırı akım salınımlarının bir özelliğidir. Fazlar arasındaki güçlü bir dengesizlik motorlara ve diğer yüklere zarar verebilir. Fazlardan birinin kopması durumunda motor koruma şalterleri bu koşulu algılamak ve motor hasarını önlemek için devreye girmek üzere tasarlanmıştır.
Özetle şunu diyebiliriz. Motor koruma şalteri, kompakt şalter ve termik rölenin bileşkesi olan bir üründür. Kompakt şalter termik ve manyetik koruma yapar; termik röle ise termik ve faz kaybı koruması yapar. Bu ikisinin bileşkesi ise motor koruma şalteridir.
Motor Koruma Şalterinin Avantajları Nelerdir?
- Motorları termik ve manyetik olarak korur.
- Açma karakteristiği hızlıdır.
- Üzerine elektriksel ve mekanik aksesuarlar takılabilir.
- Mandal veya buton yardımı ile manuel olarak aç-kapa yapılabilir.
- Termik ayarı ayarlanabilir.
- Faz kaybı korumasına sahiptir.
- Bazı kaliteli ürünler hata açma göstergesine sahiptir.
- Kısa devre kesme kapasitesi yüksektir.
- Uzatma kolu ve şaft kullanılarak motor koruma şalterini pano kapağı üzerinden aç kapa yapabilmek mümkündür.
- Üzerine aksesuar takılarak uzaktan açma, düşük gerilim koruması işlemlerini yapar.
- Raya veya taban sacına montajlanabilir.
- Kompakt şalterlere oranla fiyatları uygundur ve daha kompakt boyutludur.
- Mekanik ve elektriksel ömürleri yüksektir.
- 1 faz ve 3 faz motorlar korunabilir.
- Test tuşu ile cihaz test edilebilir.
- Asma kilit takılarak yetkisiz kişilerin müdahalesi engellenebilir.
Motor Koruma Şalteri Nerelerde Kullanılır?
Motor koruma şalteri fan, kompresör, asansör, mikser, pompa, konveyör, yürüyen merdiven, kırıcı motorlarında kullanılabilir. Endüstriyel motorların olduğu tüm yerler motor koruma şalterinin potansiyel kullanım alanlarıdır.
Motor Koruma Şalteri Neden Atar?
Motor koruma şalteri devrede aşırı akım veya kısa devre oluşması durumunda atar. Bazı motor koruma şalterleri faz kaybı korumasına karşı da hassastır. Faz kaybı durumunda da atabilir.
Motor Koruma Şalteri Seçiminde Nelere Dikkat Edilmelidir?
MKŞ seçilirken aşağıdaki temel değerler doğru ürünü seçmenizi sağlayacaktır.
- Motor gücü
- Motor akımı
- Çalışma gerilimi
- Kısa devre kesme kapasitesi
- Açma sınıfı
Bu değerler haricinde çalışma sıcaklığı, çalışma yüksekliği, ürün standartları, darbe gerilimi, yan yana ve üst üste montaj mesafeleri, koruma sınıfı, montaj şekli gibi diğer parametreler de göz önünde bulundurularak daha hassas bir seçim yapılabilir.
Motor Koruma Şalteri Aksesuarları
Motor koruma şalterinin iş yapabilme kabiliyetini artırmak isterseniz üzerine çeşitli aksesuarlar ekleyebilirsiniz. Bunlardan bazıları şunlardır:
Yardımcı kontaklar
Yardımcı kontaklar, motor koruma şalterinin kontakların durumunu gösterir. Yardımcı kontaklar, sinyal verme, elektriksel kilitleme veya geçiş için kullanılabilir. Cihazın ana kontaklarıyla beraber konum değiştirirler. Cihazın konumuna göre ayrı bir devreyi açıp kapatırlar. Yardımcı kontaklar, normalde açık veya normalde kapalı kontaklar olarak çeşitli versiyonlarda mevcuttur.
Sinyal kontakları
Sinyal kontakları, motor koruma şalterinin devreye girdiğini veya arıza algıladığını bildirir. Yardımcı kontaklar gibi, sinyal kontakları da normalde açık veya normalde kapalı olarak mevcuttur.
Açma bobini
Motor koruma şalterinin uzaktan açtırılabilmesini sağlayan aksesuardır. Açma bobini enerjilendiğinde cihaz otomatik olarak açacaktır.
Düşük gerilim bobini
Gerilim seviyesi belli seviyenin altına düştüğünde motor koruma şalterinin açma yapmasını sağlayan aksesuardır. Güvenlik amaçlı kullanılır.
Bağlantı baraları
MKŞ’nin kontaktör, şalter, yumuşak yolverici gibi ekipmanlarla bağlanabilmesini sağlayan bağlantı parçalarıdır. Ayrıca birden fazla MKŞ’yi köprülemeye yarayan köprüleme baraları da mevcuttur.
Mandal ve şaft
Mandal ve şaft aracılığı ile motor koruma şalteri pano kapağı üzerinden kontrol edilebilir. (Kapı kapalı olsa bile.)
Motor Koruma Şalteri Neden Arızalanır?
Motor koruma şalteri izolasyon geriliminin aşılması, taşıyabileceğinden fazla kısa devre akımına maruz kalması, mandalının kırılması, aşırı sıcak veya soğuk ortamlarda çalışması, buhar, nem gibi dış etkilere maruz kalması, bağlantısının gevşek yapılması, ürün seçiminin yanlış yapılması gibi durumlarda arızalanır. Bu durumda ürünün değiştirilmesi gerekir.
Sizin de arızalı motor koruma şalterleriniz varsa elektrodijital.com üzerinden yeni bir MKŞ alarak sorununuzu çözebilirsiniz.